Τρόποι Αξιολόγησης Δεξιοτήτων Γραμματισμού

Επιταγή των καιρών είναι η επίτευξη του τεχνολογικού γραμματισμού από το σύγχρονο άνθρωπο. Όπως ορίζει το Τμήμα Εκπαίδευσης του Κολοράντο (CDE), ο τεχνολογικός γραμματισμός δεν είναι παρά η ικανότητα να χειρίζεται κανείς υπεύθυνα τη κατάλληλη τεχνολογία για σκοπούς επικοινωνίας, επίλυσης προβλημάτων, βελτίωσης της μάθησης καθώς και απόκτησης των γνώσεων και των δεξιοτήτων του 21ου αιώνα. Σε άλλη πηγή της βιβλιογραφίας, ο τεχνολογικός γραμματισμός εμφανίζεται από τον Tuman ως η ικανότητα του ατόμου στην ταυτόχρονη ανάπτυξη κειμένων και γραφικών με τρόπο που να “απεικονίζονται σε οθόνες μέσω μιας μη γραμμικής μόδας”, υποστηρίζοντας, έτσι, την ανθρώπινη επικοινωνία (Τσιούλης & Δουλγερίδου, 2014). Ψάχνοντας κανείς βαθύτερα στη βιβλιογραφία είναι σίγουρο ότι θα εντοπίσει πλήθος ακόμη ορισμών για τον τεχνολογικό γραμματισμό, οι οποίοι είναι αδύνατο να καταγραφούν στα πλαίσια αυτού του κειμένου. Παρόλ' αυτά, αξίζει κανείς να έχει κατά νου ότι ο τεχνολογικός γραμματισμός αποτελεί τη βασικότερη ικανότητα επιβίωσης του σύγχρονου ανθρώπου στο σαρωτικό κόσμο της τεχνολογίας, βοηθώντας τον, παράλληλα, στην αποτελεσματική αλληλεπίδραση μαζί του.

Τι χρειάζεται, όμως, ένα άτομο ώστε να καταστεί ικανό ως προς τον τεχνολογικό γραμματισμό; Σύμφωνα με την έρευνα των Alkali & Amichai-Hamburger, ο τεχνολογικός γραμματισμός δεν είναι μόνο η ικανότητα χρήσης κάποιου λογισμικού ή ψηφιακής συσκευής αλλά συμπεριλαμβάνει ένα πλήθος άλλων πολύπλοκων δεξιοτήτων που οι χρήστες οφείλουν να έχουν προκειμένου να δρουν αποτελεσματικά με τα ψηφιακά περιβάλλοντα (Alkali & Amichai-Hamburger, 2004).

Πιο αναλυτικά, η ικανότητα για τεχνολογικό γραμματισμό απαρτίζεται από ένα σύνολό 5 άλλων ικανοτήτων, γνωστοί ως:

1. Ικανότητα εικονικού γραμματισμού → Με αυτή την ικανότητα οι χρήστες είναι σε θέση να επεξεργάζονται και να κατανοούν με ενστικτώδη ευκολία οδηγίες και μηνύματα σε οπτικο-γραφική μορφή. Με άλλα λόγια, δίνεται βάση στη χρήση της όρασης και της οπτικής μνήμης για λόγους σκέψης σε ψηφιακά περιβάλλοντα, όπως τα σύγχρονα βιντεοπαιχνίδια.
2. Ικανότητα ψηφιακής αναπαραγωγής → Έχοντας αυτή την ικανότητα ο χρήστης είναι ικανός να συνθέτει νέα νοήματα συνδυάζοντας προϋπάρχοντα νήματα πληροφορίας σε οποιοδήποτε μέσο.
3. Ικανότητα δικτύωσης → Με την ικανότητα της δικτύωσης ο χρήστης εισάγεται σε νέες διαστάσεις σκέψης μέσα από τη πλοήγηση στα σύγχρονα υπερμεσικά περιβάλλοντα με προϋπόθεση την αίσθηση προσανατολισμό ώστε να επιτυγχάνεται στοχευμένη πλοήγηση στο κυβερνοχώρο.
4. Πληροφοριακός γραμματισμός → Η ικανότητα αυτή δρα ως φίλτρο ειδικό στο να αναγνωρίζει λανθασμένες, άσχετες ή μεροληπτικές πληροφορίες εμποδίζοντας τις να εισχωρήσουν στη νόηση του χρήστη. Με άλλα λόγια, εδώ γίνεται λόγος για τη κριτική σκέψη του χρήστη που συντελεί στην εποικοδομητική χρήση της πληροφορίας.
5. Κοινωνικός γραμματισμος → Η ικανότητα αυτή αναφέρεται στις συναισθηματικές και κοινωνικές πλευρές της επαφής του χρήστη με το κυβερνοχώρο. Έχοντας πετύχει τον κοινωνικό γραμματισμό ο χρήστης είναι ικανός να ανταποκρίνεται στις επικοινωνιακές απαιτήσεις του ψηφιακού κόσμου.

Συγκεντρωτικά, λοιπόν, ολοκληρωμένη επίτευξη του τεχνολογικού γραμματισμού έρχεται με την διαδοχική επιτυχία του ατόμου σε κάθε μία από τις παραπάνω ικανότητες. Όπως είναι φυσικά αναμενόμενο, στο σημείο αυτό γεννιέται το ερώτημα: πως γνωρίζει κανείς ότι έχει κατακτήσει μία από αυτές τις ικανότητες;

Οι Alkali & Amichai-Hamburger έχουν απάντηση και γι αυτό. Στο άρθρο τους με τίτλο Experiments in Digital Literacy ασχολήθηκαν με τη πρακτική αξιολόγηση του βαθμού επίτευξης της κάθε μίας από τις 5 ικανότητες. Το παράδειγμα τους μπορεί να λειτουργήσει ως ένα γενικό πρότυπο από το οποίο μπορούμε να αντλήσουμε τις κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση των ικανοτήτων. Κάνοντας γενίκευση στις πρακτικές και τα συμπεράσματα των προαναφερθέντων ερευνητών, καταλήγουμε στους παρακάτω τρόπους αξιολόγησης των 5 ικανοτήτων τεχνολογικού γραμματισμού.

Για να αξιολογήσει κανείς το βαθμό επίτευξης της ικανότητας εικονικού γραμματισμού μπορεί να ελέγξει τον τρόπο κατά τον οποίο ο χρήστης αποκρυπτογραφεί τη διεπαφή χρήστη και μαθαίνει πως να χειρίζεται το πρόγραμμα με αποτελεσματικότητα. Η από το μηδέν εξοικείωση του χρήστη με τα γραφικά ενός νέου για εκείνου προγράμματος είναι ένας καλός τρόπος αξιολόγησης.

Για τους σκοπούς της αξιολόγησης της ικανότητας για ψηφιακή αναπαραγωγή δε χρειάζεται κάτι παραπάνω πέρα από τη δραστηριότητα της ανακατάταξης και αναδημιουργίας του περιεχομένου ενός απλού κειμένου. Στόχος της δραστηριότητας είναι η δημιουργία νέου νοήματος κάνοντας χρήση του υλικού που αντλείται από το δοθέν κείμενο. Επιτυχία ορίζεται με τη πολυπλοκότητα της αναδιοργάνωσης και αναπαραγωγής του κειμένου.

Όσον αφορά την ικανότητα της δικτύωσης, ένας τρόπος αξιολόγησης είναι καλώντας το χρήστη να κατασκευάσει ένα σώμα γνώσης μέσα τη μη γραμμική, υπερκειμενική πλοήγηση του σε κάποια περιοχή γνώσης. Με άλλα λόγια, το ζητούμενο για την ικανότητα δικτύωσης είναι ο χρήστης να είναι σε θέση να κατασκευάζει τη γνώση μέσα από μία καλά προσανατολισμένη και πολυδιάστατη πλοήγηση στους χώρους της πληροφορίας.

Για να αξιολογήσει κανείς την ικανότητα στον πληροφοριακό γραμματισμό αρκεί η επιτυχία σε δραστηριότητες που δίνουν έμφαση στην ορθή και κριτική αξιολόγηση των πληροφοριών, όπως τη κριτική και αξιόπιστη μετάδοση γεγονότων. Δηλαδή, ένας χρήστης ικανός στο πληροφοριακό γραμματισμό μπορεί να ξεχωρίζει και να αντιλαμβάνεται την αξιοπιστία, την ορθότητα και τη χρησιμότητα των πληροφοριών που δέχεται.

Τέλος, η ικανότητα του κοινωνικού γραμματισμού μπορεί να αξιολογηθεί μέσα από την αναζήτηση της συμπεριφοράς του χρήστη σε κοινωνικές του αλληλεπιδράσεις στα πλαίσια του ψηφιακού κόσμου. Ένα απλό παράδειγμα είναι η συμμετοχή του χρήστη σε χώρους chat όπου του δίνεται η ευκαιρία να εφαρμόσει τις κοινωνικές-συναισθηματικές δεξιότητες του. Η αποτελεσματική επικοινωνία μπορεί να θεωρηθεί ως σημάδι επίτευξης του κοινωνικού γραμματισμού.

Βιβλιογραφία

Alkali, Y. E., & Amichai-Hamburger, Y. (2004). Experiments in digital literacy. CyberPsychology & Behavior, 7(4), 421-429.

Τσιούλης, Α., Δουλγερίδου Δ. (2014). O τεχνολογικός γραμματισμός και το γνωστικό αντικείμενο της Γλώσσας: Ένα διδακτικό σενάριο. Πρακτικά Εργασιών 3ου Πανελληνίου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου Ημαθίας “Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στη διδακτική πράξη”, Απρίλιος 2014, Νάουσα, 147-161.

What is Technology Literacy - Definition. (n.d.). Ανακτήθηκε 20 Αυγούστου 2015, από https://www.coloradotechliteracy.org/org/documentation/module1/definition.htm

Δείγμα Ψηφιακής Δημιουργικότητας

Η ψηφιακή δημιουργικότητα είναι η δημιουργικότητα που εκφράζεται μέσα από τη χρήση διάφορων τεχνολογικών μέσων. Στην αναζήτηση μου, βρήκα ένα καλό εργαλείο για δημιουργία κόμικ. Με το Bitstrips ο χρήστης μπορεί εύκολα να εμπνευστεί και να δημιουργήσει τις δικές του ιστορίες κόμικ κάνοντας, μάλιστα, χρήση μιας μεγάλης γκάμας γραφικών. Θεωρώ ότι το Bitstrips είναι ένα καλό δείγμα δημιουργικότητας καθώς επιτρέπει την ελεύθερη δημιουργία με ταυτόχρονη χρήση της τεχνολογίας. 

Δοκιμάστε το εδω; https://www.bitstrips.com/create/comic/